Norsk English
Reinsdyrflokk under øvelse Joint Viking 2017. // Reindeer herd during exercise Joint Viking 2017.  *** Local Caption *** .

Biilajohtolat, áibmofievrrut, sihkarvuohta ja biras.

Dáppe gávnnat dieđuid biilajohtolaga, doaibmabijuid boazodoalu ektui, drona girdima birra ja geainna galggat váldit oktavuođa jus bilideamit/billisteamit nuoskkideamit dáhpáhuvvet hárjehallama oktavuođas.

  🇳🇴 Les på norsk

Farga čađaha Suodjalus ja min lihtolaččat Nordic Response hárjehallama. Hárjehallan buktá lasi johtolaga geainnuid ja luottaid alde, luonddus ja Norgga áibmolanjas. Dát sáhttet dagahit maŋŋonemiid johtolagas ja liige vuordima. Dát gáržžida eará áibmojohtalusa, maiddái drona geavaheami. Dás gávnnat lasi dieđuid. 

  1. Hárjehallan lea geográfalaččat viiddis Návuonas lullelis gitta Hammerfestii davvelis ja oassi hárjehallamis čuohcá dálveguohton guovlluide. Dát lea Suomarájás gitta E 45 guovttebeale geainnu /luotta Gievdneguoikka luoddaerrui ja lulábeale riikkageainnu 92 nuorttas Kárášjoga guvlui.

    Suodjalus vuhtiiváldá duođas boazodoalu ja dálveguohton eatnamiid. Mii vásihat ahte hárjáhallan guovlu lulli-nuorttat guovllus fertet gulahallat boazodoaluin nu ahte goappaš belliide lea sadji. Mii oaidnit maid ahte hárjehallan dagaha hehttehusaid ja lassi bargguid badjeolbmuide/boazosápmelaččaide. Suodjalus geahččala garvit aktivitehtaid mat sáhttet dagahit ahte ealut lávdet ja mastaldemit dáhpáhuvvet ja maid eará, ja maid ahte eai vuoje áiddiid veallut jna.

    Suodjalus maid bidjá sihkkarvuođaorganisašuvnna johtui mii galgá čuovvut mielde ossodagaid ja galgá dahkat dađistaga dárbbašlaš rievdadusaid. Mii čuovvut maid dilálašvuođa njuolggadusaid maid sáhttit. Seammás eat dieđe vuos makkár guohtondilli dálveorohagain lea hárjehallama álggadettiin njukčamánus. Suodjalusa vásáhus Finnmárkkus lea ahte ferte dahkat rievdadusaid hárjehallama oktavuođas.

    Suodjalus lea gulahallan Stáhtahálddašaeddji Boazodoalloossodagain, Boazodoallohálddáhusain, Norgga Boazodoalloriikkaservviin, Biebmobearráigeahččuin  ja čuohci boazo-orohagaiguin. Viidáset plána lea gulahallat boazobargiiguin siiddain kárten dihte mo ja gos heive čađahit hárjehallama nu ahte ii heađuš siiddastallama ja ealliid čálgguid. Dát leat Suodjalusa fokus hárjehallama álggaheapmái. 

  2. Guovvamánu 27.beaivvi rájes gitta njukčamánu 20.rádjái lea Nordic Response 2024 hárjehallan ja dan geažil lea militeara aktivitehta Finnnmárkku geainnuid/luottaid alde. 

    Dát guoská dáidda váldoluottaide: 

    • E 6 gaskal Lákkovuona ja Álttá. 
    • E 6 gaskal Návuonna ja Skáiddi 
    • E 45 gaskal Álttá ja Suoma rájá (Heatá) 
    • RV 92 (riikkaluodda 92) luodda-earus Kárášjoga guvlui. 
    • RV 94 (riikkaluodda94) E 6 luodda-earus Hammerfestii. 
    • Fylkkaluodda 8008 – Gargialuodda 

    Lea maid eambbo militeara johtolat E 6 luotta alde, muhto ii hárjehallan aktivitehta. 

    24-0091 Illustrasjonskart_høy.jpg
    Erenoamážit čuohcá dát luottaide Finnmárkkus.

    Dás gávnnat ođasmahtton dieđuid: 

    Suorgehárjehallama oktavuođas lea hárjehallan aktivitehta geainnuid/luottaid lahka. Erenomážit dát báikkit galbejuvvojit ja Militearapolitiijá bisseha johtolaga ja addá dieđu mii dáhpáhuvvá.

  3. Hárjáhallama oktavuođas áigu Suodjalus ásahit nu gohčoduvvon spiehkastatávadagaid dahje vuostáldat ávadagaid. Dát leat viiddis militeara hárjehallanguovllut, gitta 20 kilomehtera, ja dat sirdásit hárjehallama mielde.

    Dáin ávadagain leat militeara vuojánat geaidno-/luodda guorain maiddái doaresbeale geainnuin/luottain. Militeara vuojánat sáhttet rastildit geainnuid/luottaid maid mielde don vuoját.

    Lea jáhkkimis ahte sáhttát deaivat kamuflerejuvvon soalddáhiid geainnuid/luottaid alde. Dat lea lunddolaš go sii han eai galgga oidnot. Sáhttát maid gullat beaškkasa ja julkasa hárjehallanaktivitehtas geaidno guorain.

    • Čuovo militearapolitiijá čujuhusaid ja johtolatgalbbaid. Geahča johtolatdieđuid Stáhta geaidnodoaimmahagas.
    • Militeara ráiddut vudjet sivvadeappo go dábálaš biilajohtolat, ja sáhttet maid leat gaskaboddosaš giddejumit. Rehkenastte guhkit vuodjináiggi.
    • Militeara vuojánat leat stuorrát muhto daid lea váttis oaidnit. Sihkarvuođagaska dain lea unnimus 10 mehtera. Muitte ahte ”blindsone” lea stuoris ja toardna soahtevuojánis sáhttá jorrat vaikko vuoján čuožžu jaska.
    • Militeararáiddus lea ovddemus vuoján merkejuvvon alit leavggain ja maŋimus vuoján fas ruoná leavggain. Seavdnjadin leat alit ja ruoná čuovggat. Militeararáiddut galget leat merkejuvvon ”Militær kolonne” galbbaiguin sihke ovddemus ja maŋimus vuojánat. 
  4. Njukčamánu 4. beaivvis gitta 15. beaivái lea stuorra oassi Davvi-Norggas gáržžiduvvon siviila girdimis. Dát sisttisdoallá maid siviila dronagirdima.

    Gáržžideamit leat ásahuvvon fuolahan dihte girdisihkkavuođa hárjehallan áigodagas. Ovdamearkkadihte leat badjel 100 girdi ja helikoptera jođus, ja gáhtten dihte lihkohisvuođaid geavvamis dronaiguin girdit, de lea dat gielddus.

  5. Bilidemiid ja suođđamiid eastadeapmi leat hirbmat dehálaš Nordic Response 2024 hárjehallamis. Mii ja min lihttolaččat galgat guođđit unnimus lági mielde luottaid go hárjehallat Norggas. Suodjalus lea bidjan olu barggu hárjahallama ráhkkaneame gáhtten dihte birrasa ja gáržžidit bilidemiid nu olu go vejolaš. 

    Áiggot go dieđihit dáhpáhusa dahje bilideame? 

    Hárjehallama vuolde leat vejolašvuođat gáržžiduvvon bilidemiid gieđahallat, muhto duođalaš dáhpáhusat gieđahallojuvvojit dađistaga. Maŋŋil hárjehallama lea fokus gieđahallat buot bilidemiid. Mii almmuhat beaivválaččat statistihkka bilidemiin dán siiddus hárjehallama vuolde. 

  6. Dákkár stuorra hárjehallama go Nordic Response lea, de lea várra ahte vearredahkkit leat beroštuvvon dása. 

    Dieđit politiijáide jus oainnát dahje vigut eahpedábálaš dahje lobihis ahtivitehta luottaid alde, dieđit politiiái dahje PSTii telefuvnna bokte nummarii 02800. 

    Masa galggat giddet fuomášumi?

    Dá leat moadde ovdamearkka dasa mat sáhttet leat miellagiddevaččat politiijaide ja PST:i. Jus eahpideaččat, de riŋges dahje váldde oktavuođa cavgileapmevuostáiváldimiin.

    • Eahpedábálaš aktivitehta militeara hárjehusguovlluin (filbmen, govven, vuodjin, dronagirdin) maid hárjehussii gullevaš olbmot čielgasit eai čađat
    • Fatnasat main lea eahpedábálaš doaibma dahje vuodjin lahka militeara hárjehusguovlluid
    • Turisttat dahje eará mátkkálaččat hárjehusa váldoguovlluin, geat lohket iežaset áigut doaimmahit bargguid mat čielgasit eai gula áigodahkii, dahje ártegis guovlluin
    • Guossebargit, omd. olbmot geat barget fitnodaga ovddas mas ii leat doaibma guovllus dahje mii dábálaččat ii dárbbaš guossebargiid
    • Eahpedábálaš geahčadanjearaldagat maid sáhttá laktit hárjehussii
    • Eahpedábálaš jearaldagat olgoriikalaš lágideddjiin maid sáhttá laktit hárjehussii
    • Viggamušat háhkat dahje gilvit hearkkes dieđuid, omd. militeara bargiid, sin mátkeruvtto, namaid ja orrunsajiid birra
    • Olbmot geat juhket dárkilis dieđuid hárjehusdoaimmaid birra sosiála mediain dahje eará láhkai gilvet dákkár dieđuid
    • Oktavuođaváldimat sosiála mediain mat leat eahpedábálaččat dahje erenoamáš ulbmilaččat, ja maid sáhttá laktit hárjehussii
    • Ártegis telefončuojaheamit, njihtanviggamušat, id-suoládeapmi dahje dieđuid háhkan, omd. olmmoš gii lohká iežas leat politiija- dahje suodjalusolmmoš
    • Dieđuid massin dahje suoládeapmi main sáhttet leat dieđut olbmuid dahje doaimmaid birra maid sáhttá laktit hárjehussii
    • Báikkálaš muosehuhttimat telefon- ja dihtorneahtas, omd. jávket interneahtta, neahttafierpmádat, diehtovuođut sajiin mat dábálaččat leat stáđđásat hárjehusa áigge